جمع‌بندی و نتیجه‌گیری تبیین بعد اجتماعی در اندیشه دفاعی‌امنیتی از منظر قرآن کریم؛(۲۵)

سرتیپ دوم پاسدار دکتر عباسعلی فرزندی و حسین فرجی آهق
با همکاری آقای حمید صادقی

با توجه به اهمیت جنبه اجتماعی مقوله امنیت در حفظ و بقای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، مسأله‌ای که درخور توجه است، تدوین الگوی دفاعی‌امنیتی می‌باشد که بُعد اجتماعی آن برگرفته از آیات و تعالیم نورانی قرآن کریم و اهل بیت (علیهم السلام) باشد.

در این راستا، بایسته است با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، درصدد شناسایی و ارائه مبانی و اصول اندیشه دفاعی امنیتی براساس آموزه‌های وحیانی و با هدف تبیین جایگاه فرهنگ قرآنی در برپایی الگوی دفاعی‌امنیتی اسلامی اقدام شود.

بر این اساس، مبانی اندیشه دفاعی‌امنیتی عبارت است از: مبنای اعتقادی و فکری، هستی شناسی، انسان‌شناسی، مبنای جامعه‌شناختی و...

همچنین اصول بُعد اجتماعی اندیشه دفاعی‌امنیتی از منظر قرآن کریم، عبارت است از: خدامحوری، انسان‌دوستی، مردم سالاری دینی، وحدت، دفاع همه‌جانبه، امنیت مردم‌پایه، جهاد و شهادت‌طلبی، بازدارندگی و بسیج مردمی

علاوه بر این، مؤلفه‌های بُعد اجتماعی اندیشه دفاعی‌امنیتی از منظر قرآن کریم، عبارت است از: تعالی الهی ایمان ولایت‌پذیری زنده نگه داشتن اسلام، تکریم ارزش‌های والا، کردار نیکو، قانون مداری، صلح طلبی، جمهوریت، اسلامیت، رشد علمی و فرهنگی، عدالت، مصلحت‌سنجی، توجه به تناسب تاکتیک‌ها و شرایط و موقعیت دشمن، ثبات قدم، جواز تقیه در شرایط اجبار، جاذبه و دافعه بجا، یاری و همکاری، دفع تهدید خارجی، عدم سستی، ایجاد امنیت و آسایش عمومی، تبعیت از اوامر الهی، حمایت از دین و حکومت الهی، خدمتگزاری به مردم، فقرزدایی و رسیدگی به اقشار آسیب‌پذیر، تساوی عمومی در برابر قوانین اجتماعی، استفاده بجا از فرصت‌ها و تهدیدها، پندآموزی از گذشتگان، هوشمندی همه‌جانبه، اصالت آخرت و استفاده صحیح از قدرت نظامی.

.موارد فوق، اعم از مبانی، اصول و مؤلفه‌ها برگرفته از شاخص‌هایی است که از مفاهیم مستخرج از آیات مرتبط حاصل شده است.

پیشنهادات پژوهشی

علاوه بر بررسی موضوع حاضر از جنبه اجتماعی، می‌توان آن را از مناظر فرهنگی، اقتصادی و سیاسی و … نیز بررسی کرد.

هر چند سعی بر این شده که مؤلفه‌ها و ابعاد مختلف این موضوع مورد توجه قرار گیرد، جای هیچ تردیدی نیست که بررسی هر یک از این آثار و یا هر یک از این صاحب‌نظران به خودی خود، فرصتی جداگانه و روشی دگرگونه را برای عمق‌بخشی بیشتر به موضوع را می‌‌طلبد. از طرف دیگر، این موارد، می‌‌‌تواند به عنوان بخشی از اندیشه دفاعی امنیتی مورد ارزیابی قرار گیرد و هر یک از این موارد، می‌توانند به نوبه خود، دارای شرایط، ابعاد و موقعیت‌‌های متفاوت برای اهمیت و تأثیرگذاری بیشتر باشند که باید مورد تأمل قرار گیرند.

یادداشت های ارائه شده، تنها به جمع‌آوری و معرفی بدیهی است که بررسی این موضوع از جنبه‌ها و مناظر دیگر مانند روایات، تاریخ و … می‌تواند ابعاد جدیدی از این مقوله مهم را آشکار نماید.

‌