مشارکت و حضور آگاهانه در انتخابات(۲)

اجتماعی‌‌بودن انسان و برآورده‌شدن بسیاری از نیازهای بشر در اجتماع چنین ایجاب می کند که افراد با مشارکت یکدیگر به اهداف و خواسته های خود دست یابند.تمامی جوامع بشری بر اساس مجموعه آرمان ها، اهداف و… شکل گرفته اند.

جامعه اسلامی بر مبنای توحید و وحدت تمامی مسلمانان شکل گرفته است. در همین راستا می توان گفت مشارکت تمامی افراد جامعه در مسائل دینی (مشارکت دینی) امری ممدوح و ضروری است که همواره مورد تأکید دین اسلام، آموزه های دینی و منویات امامین انقلاب اسلامی بوده است. در آموزه های اسلامی مشورت در امور اجتماعی و اداره جامعه بسیار با اهمیت قلمداد شده و مورد تاکید قرار گرفته است.

تعاون و مشارکت همگانی در امور خیر یکی از مهم ترین مصادیق مشارکت دینی است. آموزه های اسلامی تشویق به مشارکت آحاد جامعه در تحقق ارزش های دینی در اجتماع به ویژه امور مربوط به حمایت از نظام اسلامی در ابعاد مختلف را مورد توجه قرار داده است.

با عنایات همه جانبه خداوند متعال، رهنمودهای حکیمانه و همه جانبه نگر امامین انقلاب اسلامی و حضور و حمایت ملت بصیر و انقلابی ایران اسلامی از اسلام و کشور اسلامی همواره نقشه های دشمنان نقش بر آب شده است و عزت، اقتدار و صلابت انقلاب اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران روزافزون شده است. موضوع مشارکت، تعاون، تلاش همگانی و حضور مردم در همه صحنه های انقلاب اسلامی مبتنی بر آموزه های حیات بخش اسلام است که امام (ره)، احیاگر آن در دوه حساس کنونی بوده و رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) آن راه نورانی وعزت آفرین را با حکمت، هوشمندی، تدبیر و صلابت ادامه می دهند.

انتخابات یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران است که ترجمان جمهوریت نظام و در راستای تقویت آموزه های اسلام در جامعه بشمار می‌رود، جمهوری اسلامی الگوی نوینی از نظام‌های سیاسی است که توسط امام خمینی ^(ره) پایه‌گذاری شده، این الگو مردم سالاری مبتنی بر اسلام است، ساختار حکومت براساس آراء مردم شکل می‌گیرد و ماهیت و محتوای آن بر اسلام استوار می‌باشد. امام خمینی ^(ره) در حیات سیاسی خویش پس از انقلاب اسلامی همواره بر برگزاری انتخابات به موقع، حضور و مشارکت همگانی در عرصه تعیین سرنوشت، پیش گیری و جلوگیری از نفوذ و مداخله و تأثیرگذاری دشمن در فرایند انتخابات ودر نهایت انتخاب اصلح تأکید داشته و رهبری معظم انقلاب اسلامی ^{(مدظله العالی)} نیز همانند امام ^(ره) بر این مؤلفه ها تأکید نموده اند.

حضرت امام خمینی (ره) در باره اهمیت انتخابات و مشارکت همه آحاد جامعه در وصیت نامه خویش فرمودند:

«وصیت من به ملت شریف آن است که در تمام انتخابات، چه انتخاب رئیس جمهور و چه نمایندگان مجلس شورای اسلامی و چه انتخاب خبرگان … در صحنه باشند و اشخاصی که انتخاب می کنند روی ضوابطی باشد که اعتبار می شود. همه مسئول سرنوشت کشور و اسلام می باشند.» (صحیفه امام، ج ۲۱، ص ۴۲۱ و ۴۲۲)

از منظر حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) انتخابات؛ عامل حیاتی در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران است. معظم له در این رابطه می فرمایند:

«انتخابات، شاخص و علم نظام جمهوری اسلامی است. به کوری چشم دشمن ها، ما الحمدلله انتخابات را بدون اندک تأخیری، همیشه سروقت انجام دادیم؛ این خیلی مهم است. از سال ۵۸ که اولین انتخابات انجام‌گرفته است تا امروز، سی و یکی دو تا انتخابات انجام‌گرفته؛ سروقت، با دقت. واقعاً خودشان را کشتند که شاید بتوانند در یک برهه ای انتخابات مجلس را عقب بیندازند، اما نتوانستند .»(۸/‏۳/‏۹۰)

باید توجه داشت که، اگرچه انتخابات در نظام های دموکراتیک به عنوان مهم ترین نماد و تجلی مشارکت سیاسی و نقش آفرینی مردم در تصمیمات سیاسی شناخته می شود و در ورای این نگاه انتخابات در نظام‌های سیاسی مختلف جایگاه متفاوتی دارد، اما در نظام اسلامی انتخابات اهمیت، جایگاه و ویژگی های منحصر به فردی دارد. دموکراسی مصطلح به دلیل اینکه زمینه های لازم برای نقش آفرینی مردم در عرصه های سیاسی فراهم می کند، فرصت تعیین مقامات رسمی و دولتی را به وجود می‌آورد، زمینه و ساز و کارهای تقسیم و تسهیم مسالمت آمیز قدرت فراهم می کند تا مردم با مشارکت در این فرآیند از طریق آرای مستقیم و غیرمستقیم فرد مورد نظر خود را برای ریاست جمهوری، نمایندگی مجلس و… انتخاب کنند، اما این مسئله در نظام جمهوری اسلامی به دلیل عجین شدن آن با اعتقادات دینی (مردم سالاری دینی) با دیگر نظام‌های مردم سالار تفاوت هایی دارد و مهم ترین این تفاوت مرتبط با توانایی ها و قابلیت های نظام سیاسی با ماهیت دینی برای رسیدن به اهداف و مقاصد نهایی است. مشارکت مردم در نظام دینی مبتنی بر آگاهی، تعهد و مسئولیت‌پذیری همراه با برآورده شدن حقوق فردی و اجتماعی است، در نگاه دین مدارانه انتخابات نه تنها یک عمل سیاسی، بلکه عمل دینی و حقوقی محسوب شده و در واقع اعضای جامعه در شکل دادن به سیاست عمومی و وضعیت جامعه دخالت آگاهانه و مسئولانه می کنند. انتخابات ارکانی دارد که بدون توجه به آنها معنا و مفهوم واقعی پیدا نمی‌کند، در هر انتخاباتی، انتخاب شوندگان، انتخاب کنندگان، برگزارکنندگان انتخابات، قوانین انتخاباتی فضای حاکم بر انتخابات نقش‌آفرینی کرده و مؤثر هستند. انتخابات کار ویژه هایی دارد که در یک نگاه کلی می‌توان انتخابات را فرآیندی دانست که مردم در مدار قانون و مقررات انتخاباتی با حضور در پای صندوق های رأی نسبت به انتخابات مسئولان اقدام می کنند.

باید توجه داشت که انتخابات یکی از عرصه های نمایش وحدت است، وجود وحدت و همگرایی در برگزاری انتخابات سالم و امن و ثمربخش تأثیر بسزایی دارد، چنین انتخاباتی البته عامل اصلی اقتدار و ماندگاری نظام اسلامی و فقدان آن عامل ضعف و انزوا خواهد بود.

بدیهی است انتخابات به نوبه خود ظرفیت های ارزشمندی برای عمق بخشی وحدت اسلامی و ملی در بر دارد و تولید فرصت هم می کند که هر طیفی در بستر آن به اهداف و منافع خود برسد از جمله اینکه:
۱- باز شدن بیش از پیش باب گفتگوها و دیدارها و هم اندیشی ها در فضای انتخابات

۲- مشارکت در اداره کشور و در مدیریت شهری

۳- گرفتن وعده هایی از کاندیداها برای دستیابی به اهداف و منافع ملی

۴- استفاده از فرصت رسانه ای و تبلیغاتی ایام انتخابات

۵- برجسته شدن مشترکات

۶- و...

حضور مردم در صحنه و مشارکت به عنوان یکی از مهم ترین حقوق و تکالیف آحاد جامعه، همواره مورد تاکید دین مبین اسلام و آموزه های انقلاب اسلامی بوده است. به این معنا که پیش فرض های مشارکت و تمهیدات نظری و عملی آن را می توان در متون دین و آموزه های اسلامی پیگیری و مشاهده نمود. مشارکت و مردم محوری نظام اسلامی از جمله برجسته ترین ظرفیت های اسلام ناب محمدی (ص) است که نظام جمهوری اسلامی به عنوان نظام برآمده از قرآن کریم وسنت نبوی (ص) در همه مراحل و ارکان نظام اسلامی در جهت نیل به سعادت معنوی، پیشرفت همه جانبه و غلبه بر چالش ها و مشکلات کارآمدی آن را مورد توجه قرار داده و آزموده است.

بنابراین می توان گفت:

• مشارکت در نظام جمهوری اسلامی در چارچوب مردم سالاری دینی مورد توجه بوده که در بردارنده مفاهیمی چون خیر عمومی، برابری و احترام به حقوق دیگران و… است.
• مشارکت به عنوان نماد تام رفتار اجتماعی و سیاسی جامعه به حساب می آید.
• مشارکت ابعاد مختلف ومتنوعی چون مشارکت دینی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، علمی و … دارد.
• مشارکت عمومی آحاد مردم در عرصه های مورد نیاز جامعه رابطه تنگاتنگی با مقبولیت نظام سیاسی دارد.

• فرهنگ مشارکت دربردارنده اعتماد، تعهد، مسئولیت پذیری و… است.
• در اسناد راهبردی جمهوری اسلامی اعم از قانون اساسی، سیاست های کلی نظام، تدابیر و رهنمودهای امام (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) ضرورت و اهمیت مشارکت و مراجعه به آرای عمومی از جمله برجسته ترین امور است.
• جمهوریت در نظام اسلامی برخاسته از اسلامیت است.‏
• تجربیات گذشته نشان می‏دهد که هیبت و شکوه جمهوری اسلامی حاصل حضور مردم در عرصه ها و صحنه های مختلف است.
• و...

در یک نگاه کلی می توان گفت مشارکت دینی در حوزه های مختلف به ویژه حضور آگاهانه حداکثری در انتخابات، از ضرورت ها است و یکی از مهم ترین ابعاد تعاون و مشارکت محسوب می شود.

در همین راستا، بر عموم مردم است با عنایت و بهره گیری از آموزه های دینی و در نظر داشتن و نصب العین قرار دادن بیانات و رهنمودهای امامین انقلاب اسلامی، مشارکت در تمامی حوزه ها و به ویژه مشارکت دینی و حضور آگاهانه حداکثری را مورد توجه قرار دهند و همچنین بر علمای دینی، نخبگان، اندیشمندان و صاحبنظران است تا زمینه های تحقق مشارکت دینی در سطح جامعه را هموار کنند و ضمن نقش بر آب کردن نقشه ها و اهداف دشمنان، زمینه عزت، اقتدار، امنیت و… همه جانبه انقلاب اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را بیش از پیش هموار کنند. ‌‌‌